W pułapce perfekcji: jak zaburzenia odżywiania kradną życie

Zaburzenia odżywiania to poważne, często niedostrzegane zaburzenia psychiczne, które mają głęboki wpływ na zdrowie fizyczne, emocjonalne i społeczne osób nimi dotkniętych. Choć powszechnie kojarzą się z problemami związanymi z jedzeniem, ich źródło leży znacznie głębiej – w zaburzonym obrazie siebie, niskim poczuciu własnej wartości oraz trudnych emocjach, z którymi osoba nie potrafi sobie poradzić.

Rodzaje zaburzeń odżywiania

Najczęściej występujące zaburzenia odżywiania to:

1. Anoreksja (jadłowstręt psychiczny)Osoby cierpiące na anoreksję mają obsesję na punkcie masy ciała i odchudzania, często postrzegając siebie jako „za grube”, mimo znacznej niedowagi. W skrajnych przypadkach prowadzi to do głodzenia się, znacznego wyniszczenia organizmu, a nawet śmierci.

2. Bulimia (żarłoczność psychiczna)Charakteryzuje się epizodami niekontrolowanego objadania się, po których następują działania kompensacyjne, takie jak prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających czy nadmierna aktywność fizyczna. Towarzyszy temu silne poczucie winy i wstydu.

3. Zespół kompulsywnego objadania się (BED)Osoby z tym zaburzeniem mają napady objadania się bez późniejszych prób „naprawienia” sytuacji. Prowadzi to często do nadwagi i otyłości, ale też do pogorszenia stanu psychicznego, poczucia winy i depresji.

4. OrtoreksjaTo obsesja na punkcie „zdrowego” jedzenia, która prowadzi do eliminowania coraz większej liczby produktów z diety i utrudnia normalne funkcjonowanie społeczne. Choć nie jest jeszcze oficjalnie uznana za odrębne zaburzenie psychiczne, coraz częściej jest diagnozowana przez specjalistów.

   
   
   
   

Przyczyny i czynniki ryzyka

Zaburzenia odżywiania mają złożoną etiologię. Do najważniejszych czynników należą:

• Psychologiczne: niska samoocena, perfekcjonizm, depresja, lęk.

• Społeczne i kulturowe: presja mediów, kult szczupłego ciała, porównywanie się z innymi.

• Rodzinne: problemy w relacjach rodzinnych, nadmierna kontrola lub brak wsparcia emocjonalnego.

• Biologiczne: uwarunkowania genetyczne, zaburzenia neuroprzekaźników.

Skutki zdrowotne

Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych:

• niedożywienia,

• zaburzeń hormonalnych,

• osteoporozy,

• niewydolności organów,

• problemów z płodnością,

• a w skrajnych przypadkach – śmierci.

Leczenie i wsparcie

Najważniejszym krokiem w leczeniu zaburzeń odżywiania jest rozpoznanie problemu i poszukiwanie pomocy. Skuteczne leczenie wymaga zazwyczaj podejścia wielospecjalistycznego – psychiatry, psychoterapeuty, psychodietetyka i lekarza rodzinnego.

Terapie psychologiczne, przynoszą bardzo dobre efekty. W niektórych przypadkach konieczne jest również leczenie farmakologiczne.

Wsparcie rodziny, przyjaciół i otoczenia jest równie ważne. Osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania często potrzebują dużo zrozumienia, cierpliwości i empatii.

Kluczowe dane statystyczne

Anoreksja i bulimia

• Szacuje się, że około 2% Polaków cierpi na anoreksję, a bulimia dotyka od 1,5% do 2% populacji. Choć częściej diagnozowane są u kobiet, zaburzenia te występują również u mężczyzn i osób w różnym wieku .WSB-NLU

Napadowe objadanie się (BED)

• W badaniu Uniwersytetu Śląskiego ponad 20% respondentów zgłosiło problemy związane z napadowym objadaniem się lub uzależnieniem od jedzenia. Osoby doświadczające obu tych zaburzeń wykazywały najwyższy poziom problemów emocjonalnych, depresji, lęku oraz objawów zespołu stresu pourazowego (PTSD) .Science in Poland

Zaburzenia odżywiania u młodzieży

• W 2019 roku niedowaga dotyczyła około 10% nastolatków w wieku 15–19 lat, przy czym problem ten częściej występował u dziewcząt niż u chłopców .Raport SDG

Zaburzenia odżywiania u mężczyzn

• Analiza danych z lat 2010–2017 wykazała, że anoreksja występowała głównie u młodych mężczyzn w wieku 11–30 lat, z około 100 przypadkami rocznie. Bulimia była rzadsza, z około 35 przypadkami rocznie. Rzeczywista liczba mężczyzn z zaburzeniami odżywiania może być jednak wyższa .PubMed

Zaburzenia odżywiania wśród sportowców

• W badaniu z 2024 roku stwierdzono, że 40,8% zawodowych piłkarek nożnych w Polsce i Turcji było zagrożonych zaburzeniami odżywiania. Polskie zawodniczki były bardziej podatne na wpływ norm kulturowych dotyczących wyglądu ciała promowanych przez media .Frontiers

Zaburzenia odżywiania to nie tylko problem ciała, ale przede wszystkim psychiki. Ich leczenie wymaga czasu, specjalistycznej pomocy i wsparcia najbliższych. Warto pamiętać, że pełne wyzdrowienie jest możliwe – im wcześniej zostanie rozpoczęte leczenie, tym większa szansa na powrót do zdrowia i odzyskanie kontroli nad własnym życiem.