PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA (CBT)
PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA – na czym polega
Psychoterapia poznawczo-behawioralna, z języka angielskiego Cognitive Behavioral Theprapy (CBT) to zwykle krótkoterminowa forma pomocy, której celem jest rozpoznanie, a następnie zmiana wzorców myślenia, skutkującą z kolei zmianą zachowania.
Głównym jej założeniem jest to, że nasze myśli, uczucia i przekonania odgrywają fundamentalną rolę w kształtowaniu naszego zachowania, trzeba je więc najpierw rozpoznać, a potem zastąpić nowymi, bardziej korzystnymi i adekwatnymi.
W standardowym ujęciu psychoterapia poznawczo-behawioralna składa się z serii spotkań z Psychoterapeutą, podczas których oboje próbują zidentyfikować negatywny schemat myślowy Pacjenta, leżący u podstaw zaburzonych lub problematycznych zachowań i emocji. Nie angażują się jednak we wnikliwą i długotrwałą analizę źródeł problemu, jak dzieje się to podczas terapii analitycznych. W przypadku CBT Pacjent i Terapeuta koncentrują się na rozwiązaniu konkretnego problemu w możliwie jak najkrótszym czasie — można więc scharakteryzować ją jako ukierunkowaną na cel, ustrukturyzowaną, opartą o współdziałanie i krótkoterminową.
Pacjent często otrzymuje od Terapeuty materiały oraz zadania domowe do wypełnienia. Ma to na celu szybsze przyswojenie wiedzy oraz pozwala od razu zauważyć efekty terapii, w miarę coraz większego zaangażowania i pracy nad sobą.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna ma jasno ustrukturyzowaną formę, czyli każde spotkanie ma określony schemat i przebieg. Nie ma przez to zbyt wiele miejsca na swobodne skojarzenia i myśli Pacjenta. Terapeuta trzyma się określonych zasad i stopniowo zmierza do celu terapii, realizując kolejne założenia. Dzięki temu może wykorzystać maksymalnie czas sesji, przechodząc za to od razu do sedna sprawy.
Ze względu na wymienione powyżej cechy psychoterapia poznawczo-behawioralna w swojej klasycznej postaci nie będzie odpowiednia dla osób z głębokimi zaburzeniami osobowości. Tacy Pacjenci nie są w stanie zakwestionować bezwarunkowych przekonań na temat samego siebie, które powstały we wczesnym dzieciństwie i utrwalały się przez całe dotychczasowe życie. Ponadto priorytetową kwestią w psychoterapii osób z zaburzeniami osobowości jest zbudowanie więzi pomiędzy Pacjentem a Terapeutą — tzw. przymierze terapeutyczne, a także poszukiwanie znaczenia różnych doświadczeń z dzieciństwa, do czego niezbędna jest psychoterapia długoterminowa.
PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA – ile trwa
W porównaniu z innymi nurtami psychoterapii, psychoterapia poznawczo-behawioralna jest określana jako metoda krótkoterminowa – trwa zwykle od 10 do kilkudziesięciu spotkań (odbywanych raz w tygodniu). Choć pierwotnie powstała z myślą o leczeniu depresji, jest z powodzeniem stosowana także w leczeniu innych zaburzeń t.j. zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe (m.in. lęk paniczny, fobia społeczna, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne), zaburzenia odżywiania, czy uzależnienia. Wykazano jej wysoką skuteczność w bardzo dużej ilości wiarygodnych badań klinicznych.
PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA – dla kogo
Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest stosowana w leczeniu osób cierpiących na różne rodzaje problemów natury psychicznej, t.j. zaburzenia lękowe, fobie, depresję, uzależnienia, zaburzenia odżywiania, ataki paniki, napady złości i gniewu, natomiast nie będzie odpowiednia dla osób z głębokimi zaburzeniami osobowości.
CBT jest jedną z najbardziej przebadanych metod terapii, głównie dlatego, że jej metody skupione są na osiąganiu konkretnych celów, więc rezultaty można dość łatwo zmierzyć. Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest często bardziej odpowiednia dla Pacjentów, którzy preferują bardziej ustrukturyzowane i usystematyzowane podejście, w którym Terapeuta przejmuje niejako rolę instruktora. Jednak, by terapia była efektywna, Pacjent musi być gotowy i chętny na poświęcenie czasu i uwagi, by analizować swoje myśli i uczucia. Taka samoanaliza i zadania domowe, jakie z sesji na sesję zadaje Psychoterapeuta, mogą sprawiać trudność, jednak jest to najlepsza droga, by nauczyć się więcej o sobie i o tym, jak nasze wewnętrzne stany wpływają na nasze zachowania i emocje.
Ponieważ zwykle jest ona krótkoterminową formą pomocy, jest przez to często bardziej dostępna finansowo niż terapie w innych nurtach.
PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA – skuteczność
W większości dotychczas przeprowadzonych badań na temat skuteczności różnych nurtów terapii,
psychoterapia poznawczo-behawioralna plasuje się na najwyższym miejscu w leczeniu większości zaburzeń psychicznych (50-75% wyleczonych osób z depresji i zaburzeń lękowych). Najwyższa skuteczność leczenia, notowana jest poprzez połączenie psychoterapii poznawczo-behawioralnej z leczeniem farmakologicznym (75-90% osób wyleczonych z depresji i zaburzeń lękowych).
Część psychoterapeutów pracujących w innych nurtach, wypowiada się negatywnie na temat psychoterapii poznawczo-behawioralnej, przypisując jej tylko „powierzchowne” leczenie, polegające na likwidacji objawów, a nie szukaniu przyczyny. Osoby z głębokimi zaburzeniami osobowości raczej niewiele skorzystają z takiej formy pomocy, gdyż chcąc przepracować traumy oraz zaburzone w dzieciństwie relacje z rodzicami, mogą być zawiedzione usystematyzowaną formą terapii CBT. Prawdopodobnie będą wolały zwrócić się do innych specjalistów, pracujących w nurtach długoterminowych.