„Problemem”, jaki często przyprowadza parę do gabinetu psychoterapeuty jest zdrada. Czym zatem ona jest i jak możemy ją definiować? Można przyjąć, że zdrada w związku, to świadome i intencjonalne zawiedzenie zaufania bliskiej osoby, naruszenie ustalonych (bądź jedynie domyślnych) zasad i oczekiwań w danej relacji. Pary niezwykle rzadko na początku relacji rozmawiają o tym, co dla każdego z nich oznacza zdradę – łudzimy się, że nas akurat to nie spotka, więc po co się tym martwić.
1. Czym jest zdrada w związku
Zdrada w związku najczęściej rozumiana jest jako naruszenie wyłączności seksualnej, ale również emocjonalnej, gdy z inną osobą niż partner/partnerka dzielimy się swoimi intymnymi myślami, uczuciami, fantazjami seksualnymi.
Definicja zdrady wciąż ewoluuje. Coraz powszechniejsze stały się zdrady przez internet – często racjonalizowane, że są nieszkodliwe, bo odbywają się jedynie w świecie wirtualnym. Za zdradę w związku można uznać również korzystanie z pornografii, jeżeli wpływa negatywnie na życie seksualne pary. Ważne jest podkreślenie, że to co jest zdradą dla konkretnej pary, powinno być definiowane wyłącznie przez tę parę – nie przez mamę, ciocię, czy koleżankę.
Co raz częściej pary decydują się na swobodę seksualną – bycie w związku nie ogranicza ich kontaktów seksualnych z innymi osobami, przy czym obowiązuje całkowita jawność między partnerami wszystkich związków pozamałżeńskich/partnerskich.
2. Zdrada w związku kiedyś i dzisiaj
W 1948 roku amerykański psycholog Alfred Kinsey wydał pracę pod tytułem „Zachowania seksualne mężczyzny”, a 5 lat później ukazał się drugi tom pod tytułem „Zachowania seksualne kobiety”, w których to dowodził, że to co myślano o zdradzie w dawnych czasach (uważana była za dewiację seksualną), w praktyce wygląda inaczej. Zakładano, że dawniej ludzie zdradzali się sporadycznie, natomiast po przebadaniu 11 tys anonimowych osób okazało się, że aż 26% Amerykanek znajduje sobie kochanka przed upływem 5. roku małżeństwa a w grupie 6247 mężczyzn ponad 1/3 miała romanse pozamałżeńskie (autor przypuszczał, że dane są zaniżone, bo nie każdy przyznał się do zdrady).
Temat zdrad coraz częściej zaczął się pojawiać w publikacjach w latach 60. i 70. XX wieku po tak zwanej rewolucji seksualnej, która zaowocowała wzrostem postaw liberalnych wobec seksu.
W tym czasie nastąpiła ewolucja terminologii od zdrady małżeńskiej, po „niewierność”, „życie pozamałżeńskie”, aż do najnowszego terminu, którym jest „comerital sex” (życie „współmałżeńskie”), z którego bezpośrednio wynika, że w małżeństwie mogą funkcjonować i są do przyjęcia wszelkie związki seksualne.
3. Rodzaje zdrad w związku
Najczęściej rozróżnia się zdradę fizyczną oraz/lub emocjonalną.
Przyjmuje się, że mężczyźni częściej obawiają się zdrady fizycznej, kobiety natomiast emocjonalnej. Jest to oczywiście duże uproszczenie, jednak ma swoje uzasadnienie ewolucyjne.
Przez zdradę fizyczną rozumiemy stosunek płciowy, seks oralny, całowanie, petting lub dotykanie intymnych części ciała innej osoby niż partner/partnerka.
Zdrada emocjonalna nie jest już tak oczywista, gdyż sama w sobie nie obejmuje odbycia stosunku płciowego z inną osobą. Skupia się natomiast na zaangażowaniu emocjonalnym w relację z osobą trzecią. I tutaj już zakres interpretacji jest zarówno szeroki jak i dowolny w zależności od danej pary/osoby. Mogą to być zachowania takie jak fantazjowanie o innej osobie, porównywanie jej do partnerki/partnera, flirtowanie, zdradzanie osobie trzeciej intymnych myśli i fantazji, wymiana seksualnych maili czy zdjęć itp..
W dobie nowoczesnych technologii, zdrada emocjonalna może mieć charakter wyłącznie wirtualny.
Warto podkreślić, że nie zawsze powyższe przykłady są rzeczywistą zdradą. Fantazje erotyczne czy potrzeba wsparcia emocjonalnego nie zawsze oznaczają zdradę w związku.
4. Dlaczego zdradzamy
Warto podkreślić, że zdradzają zarówno kobiety jak i mężczyźni. Statystyki dotyczące częstotliwości zdrad, podawane w wielu publikacjach, różnią się od siebie ze względu na trudną do uchwycenia jednolitą definicję zdrady.
Za przyczynę zdrady często podajemy:
brak satysfakcji seksualnej w związku lub brak współżycia od dłuższego czasu,
całkowita odmowa współżycia przez jednego lub obu partnerów
pragnienie innych, bardziej zróżnicowanych doznań seksualnych, spełnienie fantazji seksualnej, na które partner/ka nie ma ochoty lub potrzeba ta nie jest wyrażana z obawy przed wyśmianiem
rutyna w związku, zmęczenie
ciekawość, jak to jest być blisko z kimś innym (szczególnie, jeśli obecny związek jest pierwszym i jedynym związkiem)
większe potrzeby seksualne niż partner/partnerka, silne pożądanie
potrzebą czułości czy akceptacji
brak satysfakcji emocjonalnej, potrzeba wsparcia i zrozumienia
akt zemsty, chęć ukarania, upokorzenia za realne bądź odczuwane krzywdy ze strony partnera/ki
chęć wywołania u partnera zazdrości i zwrócenia na siebie uwagi
rozczarowanie partnerem i wieczne poszukiwanie doskonałego partnera
okazja, często połączona ze spożyciem alkoholu lub innych używek
przeżywany aktualnie kryzys w innej sferze niż relacja
chęć potwierdzenia poczucia swojej wartości i atrakcyjności, kompensacja braku poczucia satysfakcji z własnego życia i zadowolenia z siebie
lęk przed bliskością czy nawiązywaniem głębszych relacji
zaangażowanie emocjonalne w nową relację, przy czym część osób decyduje się wtedy odejść, a część nie potrafi do końca określić, który z partnerów jest ważniejszy
Bywa czasem tak, że nie do końca jasna jest przyczyna zdrady lub że istnieje kilka, często nieuświadomionych powodów.
5. Kto jest „winny” zdrady w relacji
Choć decyzję o zdradzie podejmuje wyłącznie osoba zdradzająca, to jednak niewierność jest informacją dla związku, że dzieje się w nim coś niedobrego, prawdopodobnie już od dłuższego czasu i odpowiedzialność za to ponoszą obie strony. Takie spojrzenie na sprawę może pomóc w przepracowaniu zdrady, zmierzeniu się z tym, co w relacji było złego, czy niewystarczającego i umożliwi pójście dalej. W przeciwnym razie osoba zdradzona może „nie chcieć” zrezygnować z roli ofiary, osoby zdradzonej i świadomie bądź nie, używać różnych mechanizmów mających wzbudzać poczucie winy partnera/partnerki, kontrolując ją tym samym. Pozycja ofiary daje też moralną wyższość nad osobą zdradzającą i skutecznie blokuje możliwość rozwoju wynikającą z doświadczenia zdrady.
6. Dlaczego zdrady w relacji boimy się "najbardziej"
Gdy ktoś nas zdradzi przeżywamy cały wachlarz emocji od złości, gniewu, nienawiści, chęci zemsty, po smutek, wstyd, poczucie winy. Zdrada uderza nie tylko w naszą relację, ale również w naszą samoocenę.
Często osoba zdradzona obwinia się i zadaje sobie pytania, czy jest wystarczająco atrakcyjna, mądra, fajna, wystarczająco dobra. Porównuje się do kochanki/kochanka. Pojawia się lęk przed porzuceniem i samotnością, ale jednocześnie lęk przed oceną społeczną. Przyjaciele czy rodzina mogą dawać rady, czy para powinna się rozstać, czy być razem np. ze względu na dzieci, co dodatkowo wzmacnia lęk i niepewność. Czy powinnam/powinienem unieść się honorem? Co o mnie pomyślą inni, gdy wybaczę zdradę? Co jeśli wcześniej sam/sama radziłam innym a teraz nie mam pewności, czy sam/sama zastosuję się do tego, co w innej relacji wydawało mi się tak proste i oczywiste.
7. Jak przepracować zdradę i czy w ogóle warto
Proces wychodzenia ze zdrady obejmuje różne fazy: fazę szoku, zaprzeczenia, przeżywania, przebaczenia i integracji. Nie da się tego procesu przyspieszyć, podobnie jak procesu żałoby.
Nie każdej parze uda się wyjść obronną ręką ze zdrady, nie każda para będzie też tego chciała. Im bardziej oboje czują, że to relacja jest do zmiany a nie partner, tym większa szansa na powodzenie. Natomiast gdy osoba zdradzana odczuwa zdradę głównie jako wymierzoną w nią samą, raniącą jej wewnętrze poczucie JA, myślenie o sobie itp. wówczas trudniej będzie o wybaczenie. Podobnie gdy zdradzający partner/ka reaguje obronnie, obwinia drugą stronę i nie bierze odpowiedzialności z swój czyn. Wówczas pozostanie w takiej relacji, odbudowa zaufania i bliskości jest zbyt trudna, a poczucie krzywdy zbyt silne by nawet próbować.
Warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań - czy poza zdradą nasza relacja jest satysfakcjonująca, czy to głównie pasmo rozczarowań i cierpienia? Czy łączą nas inne ważne i dobre rzeczy, również dzieci, za które jesteśmy odpowiedzialni, czy mamy partnerowi wiele do zarzucenia i nie jesteśmy szczęśliwi w relacji już od dawna. Co skłoniło partnera/kę do zdrady? Czy wyraża żal i chęć zadośćuczynienia? Czy naruszył inne ważne aspekty w relacji, jak dobro dzieci, finanse rodzinne itp? Czy jesteśmy gotowi zaryzykować ponowne zaufanie?
Zdrada zostawia piętno, przynosi ból i cierpienie, zachwianie poczucia własnej wartości, ale czasem paradoksalnie doświadczenie zdrady jest szansą na umocnienie związku, jeśli obydwu stronom na tym zależy. Doświadczenie zdrady w związku jest szansą na to, by zacząć rozmawiać o swoich wzajemnych potrzebach i o możliwości ich realizacji.
Comments